🧠 Pojęcia sieciowe dla początkujących
📍 Scenariusz: Żyjesz w osiedlu bloków, każdy komputer to mieszkanie
🔢 IP (adres IP) = numer mieszkania
Każdy komputer w sieci ma unikalny numer, żeby inni wiedzieli, gdzie się znajduje.
📌 Przykład:
Twoje mieszkanie ma numer 192.168.1.10 — to Twój adres IP.
To jak powiedzieć "jestem w mieszkaniu nr 10 na osiedlu 192.168.1".
🚪 Brama (Gateway) = główna brama osiedla
Brama to wyjście z osiedla do świata (czyli do internetu).
📌 Przykład:
Osiedle ma jedną bramę główną: 192.168.1.1
Wszystkie mieszkania (komputery) wychodzą na zewnątrz właśnie przez tę bramę.
Jeśli Twój komputer chce się połączyć z YouTube, najpierw musi przejść przez tę bramę.
🧱 Maska podsieci (subnet mask) = ogrodzenie osiedla
Maska mówi, które mieszkania należą do jednego osiedla, a które są "obce".
📌 Przykład:
Maska 255.255.255.0 mówi:
"Na jednym osiedlu są wszystkie mieszkania z adresem 192.168.1.X" (czyli od 192.168.1.1 do 192.168.1.254).
Twój komputer wie, że 192.168.1.15 to sąsiad, a 192.168.2.15 to ktoś z innego osiedla.
🧩 VLAN (Virtual LAN) = oddzielny blok lub klatka schodowa
VLAN pozwala podzielić jedno osiedle na oddzielne, wirtualne części — nawet jeśli fizycznie są razem.
📌 Przykład:
Masz jeden budynek z 3 klatkami. Ale każdy pion (VLAN) to inna firma lub grupa lokatorów.
- VLAN 10 – klatka A (np. księgowość)
- VLAN 20 – klatka B (np. techniczni)
- VLAN 30 – klatka C (np. goście)
Dzięki VLAN:
➡️ Mieszkańcy klatki A nie mogą zobaczyć komputerów z klatki B, mimo że mieszkają w tym samym budynku.
To bezpieczeństwo i porządek w sieci.
🏠 LAN (Local Area Network) = Twoje osiedle
To sieć lokalna – urządzenia w jednym budynku, firmie lub domu.
📌 Przykład:
Wszystkie mieszkania w jednym bloku są podłączone do tej samej wewnętrznej sieci. Komputery, drukarki i inne sprzęty mogą się ze sobą łatwo komunikować.
🌍 WAN (Wide Area Network) = całe miasto i świat
WAN to sieć ogólnoświatowa – np. internet.
📌 Przykład:
Twój blok (LAN) łączy się przez bramę (gateway) z innymi osiedlami w mieście i poza nim – to właśnie WAN.
🌐 Internet to największy przykład WAN.
🏙️ MAN (Metropolitan Area Network) = sieć całego osiedla/dzielnicy
MAN to coś pomiędzy LAN a WAN – obejmuje np. całe miasto lub duży kampus.
📌 Przykład:
Wszystkie bloki w jednej dzielnicy mają wspólne światłowody i centralne zarządzanie siecią. To już nie tylko jeden budynek, ale nadal lokalnie.
🆔 MAC Address = numer mieszkania + numer lokatora
MAC to unikalny numer karty sieciowej – każdy komputer go ma i nie zmienia się.
📌 Przykład:
Masz numer mieszkania (IP), ale MAC to jak numer PESEL — przypisany do Ciebie (Twojej karty sieciowej).
Nawet jak się przeprowadzisz (zmienisz IP), MAC zostaje ten sam.
📶 WiFi = sieć bezprzewodowa w bloku
WiFi to jak niewidzialna sieć kabli między mieszkaniami – ale bez kabli!
📌 Przykład:
Zamiast przeciągać przewody między pokojami, masz w mieszkaniu WiFi – połączenie radiowe, które łączy wszystkie urządzenia.
📡 Router = zarządca osiedla i brama w jednym
Router zarządza ruchem w sieci lokalnej i przekazuje dane do internetu (WAN).
📌 Przykład:
Router to taki zarządca osiedla – wie, które mieszkanie gdzie jest i co chce wysłać. A także – przez bramę osiedla (gateway) – wysyła listy do świata.
🔌 Switch = przełącznik piętrowy w bloku
Switch łączy wiele mieszkań (komputerów) i przekazuje dane tylko tam, gdzie trzeba.
📌 Przykład:
Na każdym piętrze masz switch, który zarządza kto z kim rozmawia – nie miesza wszystkich wiadomości razem jak dawniej (na hubie). 🏢
💡 Ciekawostka o hubach sieciowych:
Hub to taki prymitywny rozdzielacz sieciowy, który rozsyła wszystkie informacje do wszystkich podłączonych urządzeń, co prowadzi do nieefektywności i potencjalnych problemów z komunikacją. Switch jest jego inteligentniejszym następcą, który działa o wiele sprawniej.
🧩 Podsieć (subnet) = oddzielna część osiedla
Podsieć to wydzielona część większej sieci.
📌 Przykład:
Masz jedno duże osiedle z 200 mieszkaniami, ale dzielisz je na 4 grupy po 50 mieszkań – żeby było bezpieczniej i przejrzyściej.
Każda podsieć ma swój zakres IP i swoją organizację ruchu.
📋 Tabela podsumowująca
| Pojęcie | Porównanie do osiedla | Co to robi w sieci? |
|---|---|---|
| IP | Numer mieszkania | Adres komputera w sieci |
| Gateway | Główna brama osiedla | Wyjście do internetu |
| Maska | Ogrodzenie osiedla | Zakres wewnętrznej sieci |
| VLAN | Klatka schodowa | Wydzielona sieć w obrębie jednej fizycznej |
| LAN | Twój blok/osiedle | Sieć lokalna |
| WAN | Cały świat poza osiedlem | Sieć ogólnoświatowa (np. Internet) |
| MAN | Kilka osiedli razem | Sieć dużego obszaru (np. miasta) |
| MAC Address | Numer lokatora | Unikalny identyfikator sprzętu |
| WiFi | Niewidzialne przewody | Połączenie bezprzewodowe |
| Router | Zarządca osiedla | Łączy LAN z internetem |
| Switch | Przełącznik na piętrze | Kieruje dane wewnątrz sieci |
| Podsieć | Grupka mieszkań z oddzielnymi zasadami | Mała sieć w większej sieci |