<h2 class="centered-title">Dlaczego Windows "Muli"? Wysokie Użycie CPU i Przełączanie Zadań </h2>

Czy Twój komputer z Windowsem czasem zwalnia, "muli", a programy działają ociężale? To jakby Twój szef miał zbyt wiele otwartych projektów naraz i musiał co chwilę przełączać się między nimi, zamiast skupić się na jednym. To właśnie jest "wysokie przełączanie zadań" – Twój komputer marnuje czas na ciągłe przestawianie się, zamiast faktycznie pracować. Dowiedźmy się, jak to rozpoznać i co z tym zrobić, prostymi słowami!

Co sprawdzić?	Jak to zrozumieć?
1. Sprawdź, czy komputer naprawdę "przełącza zadania" zbyt często	Wyobraź sobie, że Twój komputer to kucharz. Każde danie (program) wymaga innych składników i narzędzi. Jeśli kucharz co chwilę odkłada nóż, by na sekundę chwycić patelnię, potem znów nóż itd., marnuje mnóstwo czasu na to "przełączanie". System Windows wykonuje miliony takich "przełączeń" na sekundę – to normalne. Ale jeśli ich liczba jest absurdalnie wysoka, komputer jest po prostu zbyt rozproszony, by działać wydajnie. Jak to sprawdzić w Windowsie? Otwórz Menedżer zadań (Ctrl+Shift+Esc), przejdź do zakładki Wydajność i kliknij na CPU. Zobaczysz tam wykresy i statystyki. Poszukaj opcji związanych z "przełączaniem kontekstu" lub "context switches". Jeśli ten wskaźnik jest bardzo wysoki (setki tysięcy lub miliony na sekundę dla przeciętnego komputera, co jest dużo jak na normalne działanie), to może być to problem. Jak to sprawdzić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? typeperf "\System\Context Switches/sec" -sc 1 To polecenie wyświetli aktualną liczbę przełączeń kontekstu na sekundę. Możesz zmienić `-sc 1` na `-sc 5` aby zobaczyć pięć pomiarów. Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell? Get-Counter '\System\Context Switches/sec' | Select-Object -ExpandProperty CounterSamples | Select-Object CookedValue To polecenie pobierze i wyświetli aktualną wartość.
2. Spójrz, czy komputer nie jest po prostu "przeciążony"	Jeśli kucharz ma przygotować dziesięć dań jednocześnie, a ma tylko dwie ręce, to i tak będzie "przeciążony". Podobnie komputer – jeśli wszystkie jego "mózgi" (rdzenie CPU) są zajęte w 100%, a programy nadal czekają w kolejce, to wiadomo, że będzie się "mulił". Niskie "Użycie CPU: Bezczynny proces systemowy" oznacza, że komputer nie ma ani chwili wytchnienia. Jak to sprawdzić w Windowsie? Ponownie, otwórz Menedżer zadań (Ctrl+Shift+Esc), zakładka Wydajność, sekcja CPU. Spójrz na "Wykorzystanie" CPU. Jeśli jest stale na poziomie 90-100%, to Twój procesor jest po prostu zbyt obciążony. W zakładce Procesy lub Szczegóły możesz zobaczyć listę programów i procesów, które zużywają najwięcej CPU. Programy z wysokim "Wykorzystaniem CPU" są potencjalnymi winowajcami. Jak to sprawdzić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? wmic cpu get loadpercentage Wyświetli procentowe obciążenie CPU. Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell? Get-Counter '\Processor(_Total)\% Processor Time' | Select-Object -ExpandProperty CounterSamples | Select-Object CookedValue Pokaże aktualne wykorzystanie procesora w procentach.
3. Znajdź "winowajcę", czyli program, który "męczy" komputer	To jakbyś w biurze szukał osoby, która co chwilę prosi o Twoją uwagę, przerywając Ci pracę nad czymś innym. W Windowsie, niektóre programy mogą być bardziej "rozpraszające" niż inne, wymuszając częste przełączanie. Jak to sprawdzić w Windowsie? Otwórz Menedżer zadań (Ctrl+Shift+Esc), a następnie przejdź do zakładki Szczegóły. Kliknij prawym przyciskiem myszy na nagłówki kolumn i wybierz "Wybierz kolumny", a następnie znajdź "Przełączania kontekstu" (Context switches) i zaznacz je. Posortuj listę według tej kolumny, aby zobaczyć, które procesy generują najwięcej przełączeń. Procesy z wysokimi wartościami mogą być "rozpraszaczami". Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell (dla procesu): Get-Counter '\Process(*)\Context Switches/sec' | Select-Object -ExpandProperty CounterSamples | Where-Object {$_.CookedValue -gt 0} | Sort-Object CookedValue -Descending | Format-Table InstanceName, CookedValue -AutoSize To polecenie pokaże listę procesów i liczbę przełączeń kontekstu dla każdego z nich.
4. Oceń ogólne "obłożenie" systemu (czy kolejka zadań jest długa)	Wyobraź sobie, że to jest długość kolejki do kas w supermarkecie. Jeśli liczba osób w kolejce jest znacznie większa niż liczba kasjerów (czyli "mózgów" Twojego komputera), to znaczy, że wszyscy czekają. Im dłuższa kolejka, tym więcej komputer musi się "przepychać" między zadaniami. Jak to sprawdzić w Windowsie? W Menedżerze zadań, w zakładce Wydajność, sekcja CPU, znajdziesz "Procesy logiczne" (liczba rdzeni procesora) i "Wątki" oraz "Uchwyty". Jeśli liczba uruchomionych wątków jest drastycznie większa niż liczba rdzeni, to znak, że system jest mocno obciążony i programy czekają w długiej kolejce na swoją kolej. Jak to sprawdzić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? wmic os get numberofprocesses, numberofthreads Pokazuje ogólną liczbę procesów i wątków w systemie.
5. Zbadaj "rozpraszacze", czyli Przerwania (Hardware Interrupts)	To jakby w biurze co chwilę dzwonił telefon, przychodził mail, czy ktoś pukał do drzwi – to wszystko są "przerwania". W komputerze pochodzą one zazwyczaj od sprzętu (np. karty sieciowej, dysku twardego, USB). Jeśli jest ich za dużo, komputer jest ciągle "rozpraszany" i musi przerywać swoją główną pracę, żeby je obsłużyć. To też zwiększa przełączanie zadań. Jak to sprawdzić w Windowsie? W Menedżerze zadań (zakładka Szczegóły), możesz znaleźć proces o nazwie "Przerwania systemowe" (System Interrupts). Jeśli ten proces zużywa dużo CPU, może to wskazywać na problem sprzętowy lub sterownika, który generuje zbyt wiele przerwań. Dodatkowo, w Monitorze Zasobów (możesz go otworzyć z Menedżera Zadań, zakładka Wydajność -> Otwórz Monitor Zasobów), w zakładce CPU, możesz zobaczyć proces "Przerwania". Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell? Get-Counter '\Processor(_Total)\% DPC Time' Get-Counter '\Processor(_Total)\% Interrupt Time' `% DPC Time` (Deferred Procedure Call) i `% Interrupt Time` pokazują, ile czasu procesor spędza na obsłudze przerwań i opóźnionych wywołań. Wysokie wartości mogą wskazywać na problem ze sterownikiem lub sprzętem.
6. Przyjrzyj się, jak programy są "organizowane" i ile mają "pomocników" (wątków)	Jeśli jeden program ma zbyt wielu "pomocników" (wątków), to może to tworzyć chaos i komputer ma problem z efektywnym zarządzaniem nimi. System Windows automatycznie zarządza "planowaniem" (przydzielaniem czasu CPU) dla większości programów, ale czasem źle napisane aplikacje mogą mieć zbyt wiele wątków, co "rozprasza" procesor. Jak to sprawdzić w Windowsie? W Menedżerze zadań (zakładka Szczegóły), możesz dodać kolumnę "Wątki" (Threads). Sprawdź, które procesy mają niezwykle dużą liczbę wątków. Czasem restart programu lub aktualizacja może pomóc. Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell? Get-Process | Sort-Object Threads -Descending | Select-Object ProcessName, Threads -First 10 Pokaże 10 procesów z największą liczbą wątków.
7. Sprawdź, czy to nie dysk "spowalnia" komputer (Wąskie Gardła I/O)	Gdy program musi odczytać lub zapisać coś na dysku, to musi czekać, aż dysk "zrobi swoje". To jakbyś musiał czekać na bardzo wolny internet – czekasz, czekasz i nic się nie dzieje. Jeśli programy spędzają dużo czasu na czekaniu na dysk, to "dobrowolnie" oddają "mózg" komputera, co też powoduje przełączanie, bo procesor czeka, aż dysk skończy swoją pracę. To może sprawiać wrażenie, że komputer "muli", nawet jeśli CPU nie jest w pełni obciążone. Jak to sprawdzić w Windowsie? W Menedżerze zadań, zakładka Wydajność, sprawdź wykresy dla Dysk. Jeśli "Aktywny czas" dysku jest stale na 100%, a transfer danych jest niski, to dysk jest wąskim gardłem. W zakładce Procesy możesz posortować po kolumnie "Dysk", aby zobaczyć, które programy najbardziej obciążają dysk. Jak to sprawdzić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? wmic logicaldisk get Caption,Freespace,Size,VolumeName Pokazuje informacje o dyskach, w tym wolne miejsce. Jak to sprawdzić za pomocą PowerShell? Get-Counter '\PhysicalDisk(_Total)\% Disk Time' | Select-Object -ExpandProperty CounterSamples | Select-Object CookedValue Pokaże procentowy czas, w jakim dysk jest aktywny. Jeśli jest blisko 100%, to dysk jest wąskim gardłem. Get-Counter '\PhysicalDisk(*)\Current Disk Queue Length' | Select-Object -ExpandProperty CounterSamples | Select-Object InstanceName, CookedValue Pokaże długość kolejki operacji na dysku (ile zadań czeka). Wysokie wartości oznaczają problem.
8. Co można zrobić, żeby komputer działał lepiej? (Rozwiązania)	Zamknij nieużywane programy: Po prostu, jeśli masz otwarte 20 zakładek w przeglądarce i 5 innych programów, a używasz tylko jednego, zamknij resztę. To uwolni zasoby i zmniejszy liczbę przełączeń. Zaktualizuj sterowniki: Stare lub uszkodzone sterowniki sprzętu (szczególnie karty sieciowej, graficznej, dźwiękowej) mogą powodować nadmierne przerwania i spowalniać system. Upewnij się, że masz najnowsze sterowniki ze strony producenta sprzętu. Jak to sprawdzić/zaktualizować w wierszu poleceń (CMD)? devmgmt.msc Otworzy Menedżer Urządzeń, gdzie możesz ręcznie zaktualizować sterowniki lub sprawdzić ich status. Sprawdź i usuń złośliwe oprogramowanie: Wirusy, trojany czy inne "szkodniki" mogą działać w tle, zużywając zasoby CPU i generując mnóstwo niepotrzebnych zadań, co zwiększa przełączanie kontekstu. Użyj dobrego programu antywirusowego i antymalware. Jak to uruchomić w wierszu poleceń (CMD)? msert.exe (Jeśli jest zainstalowany. Otworzy narzędzie do usuwania złośliwego oprogramowania Microsoftu. Wbudowany Defender zazwyczaj działa automatycznie.) Zarządzaj programami uruchamianymi przy starcie: Wiele programów uruchamia się automatycznie wraz z systemem, spowalniając go. W Menedżerze zadań, zakładka Uruchamianie, możesz wyłączyć niepotrzebne programy. Jak to zrobić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? msconfig Otworzy Konfigurację systemu, gdzie również możesz zarządzać programami startowymi (chociaż Menedżer Zadań jest często prostszy). Zwiększ priorytet ważnych programów (ostrożnie!): W Menedżerze zadań (zakładka Szczegóły), możesz kliknąć prawym przyciskiem myszy na proces i ustawić "Ustaw priorytet" na "Normalny" lub "Powyżej normalnego" dla ważnych aplikacji. Używaj "Wysokiego" lub "Czasu rzeczywistego" tylko w ostateczności i z dużą ostrożnością, ponieważ może to destabilizować system. Jak to zrobić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? wmic process where name="nazwa_procesu.exe" CALL setpriority "AboveNormal" (Zmień "nazwa_procesu.exe" na faktyczną nazwę procesu, np. "chrome.exe". Priorytety: Idle, BelowNormal, Normal, AboveNormal, High, Realtime. Używaj ostrożnie!) Zoptymalizuj dysk: Jeśli problemem jest dysk, upewnij się, że masz wystarczająco dużo wolnego miejsca. Regularnie defragmentuj dyski HDD (dla SSD nie jest to potrzebne). Rozważ zakup dysku SSD, jeśli nadal używasz tradycyjnego HDD – to jedna z największych modernizacji, jaką możesz zrobić! Jak to zrobić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? defrag C: /O Uruchomi optymalizację (defragmentację/trim) dla dysku C:. Jak to zrobić za pomocą PowerShell? Optimize-Volume -DriveLetter C -Defrag -Verbose To samo, ale z PowerShell. Zwiększ pamięć RAM: Jeśli masz zbyt mało pamięci RAM, system Windows będzie często używał wolniejszego dysku jako "pamięci wirtualnej", co drastycznie spowolni komputer. Dodanie RAMu może znacząco poprawić wydajność. Jak to sprawdzić za pomocą wiersza poleceń (CMD)? wmic ComputerSystem get TotalPhysicalMemory Pokaże całkowitą pamięć RAM w bajtach. Zaktualizuj Windows: Microsoft często wydaje aktualizacje, które poprawiają wydajność i stabilność systemu. Upewnij się, że Twój Windows jest zawsze aktualny. Jak to sprawdzić/uruchomić aktualizacje w wierszu poleceń (CMD)? wuauclt /detectnow (W starszych wersjach Windows. W nowszych, preferowane jest używanie Ustawień Windows Update). Modernizacja sprzętu: Jeśli Twój komputer jest po prostu za słaby na to, co na nim robisz (np. masz stary procesor), czasem najlepszym rozwiązaniem jest po prostu kupienie nowego, mocniejszego sprzętu. To jak posiadanie zbyt wielu klientów, a tylko jednego, starego kucharza – potrzebujesz drugiego kucharza (więcej rdzeni CPU) albo szybszego kucharza (szybszy procesor)!