W systemie Linux, tak jak w prawdziwym 偶yciu, nie ka偶dy ma dost臋p do wszystkiego 馃毆. System uprawnie艅 do plik贸w i folder贸w kontroluje, kto mo偶e co robi膰 z Twoimi danymi. Pomy艣l o tym jak o zamkach i kluczach 馃攽 do Twoich cyfrowych skarb贸w.
馃懃 Trzy Grupy U偶ytkownik贸w
Linux dzieli u偶ytkownik贸w na trzy g艂贸wne grupy, je艣li chodzi o dost臋p do plik贸w:
- W艂a艣ciciel (User): Zazwyczaj osoba, kt贸ra utworzy艂a plik lub folder 馃懁.
- Grupa (Group): Zbi贸r u偶ytkownik贸w, kt贸rzy maj膮 podobne uprawnienia dost臋pu 馃懃馃懃.
- Inni (Others): Wszyscy pozostali u偶ytkownicy systemu, kt贸rzy nie s膮 w艂a艣cicielem ani cz艂onkami grupy 馃寪.
馃殾 Trzy Rodzaje Uprawnie艅
Dla ka偶dej z tych grup Linux okre艣la trzy podstawowe rodzaje uprawnie艅:
- : Pozwala na przegl膮danie zawarto艣ci pliku lub wy艣wietlanie listy plik贸w w folderze 馃憖.
- : Pozwala na modyfikowanie zawarto艣ci pliku lub dodawanie, usuwanie i zmienianie nazw plik贸w w folderze ✍️.
- : Pozwala na uruchomienie pliku, je艣li jest programem, lub wej艣cie do folderu (uczynienie go bie偶膮cym katalogiem) 馃殌.
Analogia do Skrzynki z Narz臋dziami 馃О:
Wyobra藕 sobie skrzynk臋 z narz臋dziami:
- W艂a艣ciciel (Ty): Masz pe艂en dost臋p do skrzynki. Mo偶esz j膮 otworzy膰, przegl膮da膰 narz臋dzia, u偶ywa膰 ich, dodawa膰 nowe i usuwa膰 stare.
- Grupa (Twoi wsp贸艂pracownicy): Mog膮 mie膰 pozwolenie na otwarcie skrzynki i przegl膮danie narz臋dzi (), a mo偶e nawet na u偶ywanie ich ( niekt贸rych narz臋dzi). Mo偶esz im jednak nie pozwoli膰 na dodawanie lub usuwanie narz臋dzi ().
- Inni (Obcy): Mog膮 w og贸le nie mie膰 pozwolenia na dotykanie skrzynki ().
馃敘 Jak to Wygl膮da w Praktyce? - Tryb Uprawnie艅
W terminalu Linuxa uprawnienia do plik贸w i folder贸w s膮 cz臋sto przedstawiane w formie ci膮gu znak贸w lub liczby. Przyk艂ad:
Pierwsze dziesi臋膰 znak贸w (`-rw-r--r--`) opisuje typ pliku i jego uprawnienia:
- Pierwszy znak (`-` w tym przypadku) oznacza, 偶e to jest zwyk艂y plik. (`d` oznacza folder).
- Nast臋pne trzy znaki (`rw-`) to uprawnienia dla w艂a艣ciciela (odczyt, zapis, brak wykonywania).
- Kolejne trzy znaki (`r--`) to uprawnienia dla grupy (tylko odczyt).
- Ostatnie trzy znaki (`r--`) to uprawnienia dla innych (tylko odczyt).
Uprawnienia mo偶na r贸wnie偶 przedstawia膰 za pomoc膮 liczby trzycyfrowej (lub czterocyfrowej, je艣li uwzgl臋dnia si臋 specjalne bity). Ka偶da cyfra odpowiada jednej grupie (w艂a艣ciciel, grupa, inni), a ka偶da cyfra jest sum膮 warto艣ci uprawnie艅:
馃敘 Numeryczne Uprawnienia w Linuxie
Tabela przedstawiaj膮ca numeryczne odpowiedniki uprawnie艅 w systemie Linux dla w艂a艣ciciela, grupy i innych u偶ytkownik贸w.
| Warto艣膰 Numeryczna | Uprawnienia Symboliczne | Opis |
|---|---|---|
| 0 | --- | Brak uprawnie艅 (brak mo偶liwo艣ci odczytu, zapisu, wykonywania). |
| 1 | --x | Tylko uprawnienie do wykonywania (dla plik贸w) lub wchodzenia (dla katalog贸w). |
| 2 | -w- | Tylko uprawnienie do zapisu (modyfikowania pliku lub zawarto艣ci katalogu). |
| 3 | -wx | Uprawnienia do zapisu i wykonywania. |
| 4 | r-- | Tylko uprawnienie do odczytu (przegl膮dania zawarto艣ci pliku lub listy katalogu). |
| 5 | r-x | Uprawnienia do odczytu i wykonywania. Cz臋sto stosowane dla program贸w i skrypt贸w. |
| 6 | rw- | Uprawnienia do odczytu i zapisu. Cz臋sto stosowane dla plik贸w danych, kt贸re mo偶na edytowa膰. |
| 7 | rwx | Pe艂ne uprawnienia do odczytu, zapisu i wykonywania. Cz臋sto stosowane dla folder贸w i niekt贸rych plik贸w wykonywalnych. |
Na przyk艂ad, uprawnienia `rw-r--r--` to `644` (w艂a艣ciciel: 4+2=6, grupa: 4+0+0=4, inni: 4+0+0=4).
馃洜️ Zmiana Uprawnie艅 - Komenda `chmod`
Je艣li masz odpowiednie uprawnienia, mo偶esz zmienia膰 uprawnienia do plik贸w i folder贸w za pomoc膮 komendy `chmod` w terminalu. To ju偶 jest troch臋 bardziej techniczne, ale warto wiedzie膰, 偶e taka mo偶liwo艣膰 istnieje.
Mo偶na sobie u艂atwi膰 troch臋 偶ycie i skorzysta膰 z kalkulator贸w online uprawnie艅 np: Kalkulator uprawnie艅 chmod
馃敀 Podsumowanie - Kontrola Nad Twoimi Danymi
System uprawnie艅 w Linuxie mo偶e wydawa膰 si臋 na pocz膮tku skomplikowany, ale w gruncie rzeczy chodzi o to, aby zapewni膰 bezpiecze艅stwo i porz膮dek w Twoim systemie. Dzi臋ki niemu masz kontrol臋 nad tym, kto i co mo偶e robi膰 z Twoimi plikami. Pami臋taj o trzech grupach u偶ytkownik贸w (w艂a艣ciciel, grupa, inni) i trzech podstawowych uprawnieniach (odczyt, zapis, wykonywanie). To podstawa do zrozumienia, jak Linux chroni Twoje dane 馃洝️.
Brak komentarzy:
Prze艣lij komentarz